Ερωτήματα γύρω από τη διδασκαλία του Διπλού βιβλίου
Χωρίς αμφιβολία το Διπλό βιβλίο του Δημήτρη Χατζή είναι ένα αξιόλογο μυθιστόρημα που προκαλεί αμηχανία κατά την πρώτη ανάγνωσή του. Οι σχέσεις του αφηγητή και του πλασματικού συγγραφέα, οι αρμοί που συνέχουν τα επιμέρους κεφάλαια και η θεματική της μετανάστευσης είναι ζητήματα που επιδέχονται πολλαπλές ερμηνείες ανάλογα με την οπτική γωνία από την οποία θα εξεταστούν. Επομένως, προκύπτει αβίαστα το ερώτημα κατά πόσο είναι το έργο αυτό κατάλληλο για να διδαχθεί σε μαθητές της Μέσης Εκπαίδευσης. Έστω και αν αναφερόμαστε στους μαθητές της Γ΄ Λυκείου, ο μέσος δεκαοχτάχρονος μαθητής έχει τον κατάλληλο ορίζοντα προσδοκιών ώστε να προσλάβει το κείμενο χωρίς τα δεκανίκια της φιλολογικής ερμηνείας;
Πάντως, στο πρόσφατο συνέδριο γύρω από τη διδασκαλία του Διπλού βιβλίου, που συνδιοργανώθηκε από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, τον Σύνδεσμο Φιλολόγων και το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το οποίο ομολογουμένως στέφθηκε με επιτυχία, αφενός έγινε λόγος για τον υψηλό βαθμό δυσκολίας του κειμένου και αφετέρου πληροφορηθήκαμε ότι αυτό διδάσκεται και σε φοιτητές ελληνικού πανεπιστημίου. Επομένως, οι εγγενείς προϋπάρχουσες δυσκολίες αναμένεται να λειτουργήσουν ανασταλτικά στην πρόσληψη του κειμένου από τους τελειόφοιτούς μας, αν βέβαια αυτό που κυρίως μας ενδιαφέρει είναι η αισθητική απόλαυση της λογοτεχνίας και η διαμόρφωση θετικής στάσης των νέων μας απέναντι στην ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων. Διαφορετικά, διδάσκοντες και διδασκόμενοι θα αρκεστούμε σε μια στείρα γνωσιοκεντρική προσέγγιση του κειμένου για εξυπηρέτηση των αναγκών της εξετασιοκεντρικής πρακτικής εξαιτίας της οποίας ασφυκτιά το λογοτεχνικό βιβλίο στην εκπαίδευση. Είναι γι’ αυτό που επιβάλλεται να διαφοροποιηθεί ο τρόπος διδασκαλίας του λογοτεχνικού βιβλίου σε όλες τις τάξεις της μέσης εκπαίδευσης με την αξιοποίηση (όπως έχουν δείξει έρευνες στην Ελλάδα και αλλού) πιο δημιουργικών μορφών μάθησης, όπως είναι λόγου χάρη η μέθοδος project.
Ωστόσο, για φέτος τι δέον γενέσθαι; Θα ήταν πολύ χρήσιμο να διερευνηθούν από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ή άλλον φορέα οι στάσεις των μαθητών γύρω από το Διπλό βιβλίο με στόχους να καταδειχθεί ο βαθμός δυσκολίας του, όπως οι ίδιοι οι νέοι τη βιώνουν, να διαφανεί αν η θεματική του κειμένου εμπίπτει στα ενδιαφέροντά τους και ακόμη να προσδιοριστεί ποιο ποσοστό από αυτούς διάβασε ολόκληρο το μυθιστόρημα. Στην ίδια έρευνα θα ήταν καλό να αξιοποιηθεί και η εμπειρία των διδασκόντων από την πρώτη χρονιά της διδασκαλίας του μυθιστορήματος. Ας μην ξεχνάμε ότι ο φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση απευθύνεται σε ομάδες μεικτής ικανότητας. Μήπως ένα μεγάλο ποσοστό των μαθητών μας αδυνατεί να προσεγγίσει το συγκεκριμένο κείμενο; Και αν ναι, τι θα κάνουμε για να το βοηθήσουμε;